Η προστασία των νεφρών είναι πολύ σημαντική για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού. Κάθε άνθρωπος για να διατηρηθεί ζωντανός χρειάζεται ενέργεια. Η ενέργεια είναι προϊόν μιας σειράς αντιδράσεων που λαμβάνουν χώρα στα κύτταρα. Οι πρώτες ύλες για να παραχθεί ενέργεια προέρχονται από την τροφή μας. Μέσω αυτών των χημικών αντιδράσεων δε δημιουργούνται μόνο χρήσιμες αλλά και βλαβερές ουσίες που πρέπει να απομακρυνθούν. Τα νεφρά είναι υπεύθυνα για αυτή τη διαδικασία λειτουργώντας σαν φίλτρα του οργανισμού, γι ‘ αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία η προστασία τους.

Η λειτουργία των νεφρών

Ο άνθρωπος γεννιέται με δύο νεφρά που βρίσκονται στο οπίσθιο μέρος της περιτοναϊκής κοιλότητας. Οι πρωταρχικές λειτουργίες των νεφρών είναι η διατήρηση της ισορροπίας:

• Του νερού
• Των ηλεκτρολυτών (κάλιο, νάτριο, μαγνήσιο, ασβέστιο, φώσφορος)
• Των οξέων και βάσεων
• Άλλων ουσιών (ουρία, κρεατινίνη, γλυκόζη, αμινοξέα)

Στα νεφρά παράγονται ορμόνες όπως η ρενίνη, η βιταμίνη D, οι προσταγλανδίνες κ.α. Καθημερινά φιλτράρουν περίπου 200 λίτρα αίματος. Η λειτουργία τους επηρεάζει  και επηρεάζεται από τα υπόλοιπα συστήματα του οργανισμού. Η δομή και η ομαλή λειτουργία τους μπορεί να επηρεαστεί από νοσήματα όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η αγγειίτιδα, ορισμένες κληρονομικές ασθένειες, αλλά και από τη λήψη φαρμάκων όπως τα αντιβιοτικά και τα αντιφλεγμονώδη και από καταστάσεις όπως η εγκυμοσύνη.

Τα περισσότερα προβλήματα των νεφρών δεν εμφανίζουν άμεσα τα συμπτώματα τους. Οι νεφρικές παθήσεις εκτός από τη νεφρολιθίαση δεν προκαλούν πόνο και έτσι δεν γίνονται αντιληπτές έγκαιρα. Σε πολλές περιπτώσεις ο ασθενής επισκέπτεται το γιατρό όταν η νόσος έχει προχωρήσει και μπορεί να έχει χαθεί ήδη το 50% της λειτουργικότητας των νεφρών. Οι προληπτικές εξετάσεις είναι ο μοναδικός τρόπος να βεβαιωθούμε για την κατάσταση των νεφρών μας. Η νεφρική ανεπάρκεια έχει αργή και προοδευτική πορεία, κατά την οποία τα νεφρά χάνουν σταδιακά τη λειτουργικότητά τους και δε μπορούν να φιλτράρουν το αίμα. Οι περισσότερες μορφές νεφροπάθειας μπορούν να προληφθούν ή να αντιμετωπιστούν αν διαγνωστούν νωρίς.

Πώς μπορούμε να συμβάλλουμε στην προστασία των νεφρών μας;

1. Πρώτο βήμα είναι η αντιμετώπιση ασθενειών που βλάπτουν τα νεφρά όπως η υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης. Ο έλεγχος του σωματικού βάρους και η διατήρησή του σε φυσιολογικά επίπεδα καθώς και η αποφυγή της καθιστικής ζωής αποτελούν πολύ σημαντικό κομμάτι.
2. Τροφές πλούσιες σε ζάχαρη, αλάτι, ζωικά λίπη και πρωτεΐνες είναι καλό να αποφεύγονται. Οι επεξεργασμένες τροφές και το πρόχειρο φαγητό πρέπει να καταναλώνονται σε μικρές ποσότητες.
3. Συστήνεται κατανάλωση άφθονου νερού και μείωση των αναψυκτικών που αυξάνουν το ουρικό οξύ και το φώσφορο.
4. Είναι απαραίτητη και η διακοπή του καπνίσματος και η τακτική μέτρηση της αρτηριακής πίεσης.
5. Όταν υπάρχει πρόβλημα με το διαβήτη ο ασθενής πρέπει να διατηρεί υπό έλεγχο τα γλυκαιμικά επίπεδα.
6. Η χρόνια λήψη φαρμάκων όπως τα αντιβιοτικά και τα αντιφλεγμονώδη πρέπει να αποφεύγεται γιατί μπορεί να γίνουν τοξικά για τα νεφρά.
7. Προληπτικά είναι καλό να γίνονται εξετάσεις αίματος σε τακτά χρονικά διαστήματα με πιο σημαντικό τον προσδιορισμό της κρεατινίνης στο αίμα, που θα μας δείξει πόσο καλά τα νεφρά καθαρίζουν το αίμα. Επίσης επιβάλλεται και ανάλυση ούρων για την ανίχνευση της πρωτεϊνουρίας και της αιματουρίας. Οι εξετάσεις αυτές δίνουν αξιόπιστα αποτελέσματα και είναι ανώδυνες.
8. Αν παρατηρηθούν έστω και μικρά συμπτώματα όπως αλλαγή στο χρώμα ή την οσμή των ούρων, λοιμώξεις στο ουροποιητικό σύστημα, οίδημα στις γάμπες, είναι καλό να επισκεφτούμε ένα γιατρό.

Τι συμβαίνει στα νεφρά όταν ανεβαίνει η πίεση;

Η υπέρταση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη λειτουργία των νεφρών. Όσο πιο υψηλή είναι η αρτηριακή πίεση τόσο πιο γρήγορα φθείρεται η δομή των νεφρών και μειώνεται η λειτουργικότητά τους. Αλλά και τα νεφρά παίζουν σημαντικό ρόλο στην αύξηση της πίεσης. Η καρδιά και τα νεφρά ουσιαστικά συνεργάζονται μεταξύ τους. Η δυσλειτουργία του ενός επηρεάζει και τη λειτουργία του άλλου.

Τι συμβαίνει στα νεφρά όταν ανεβαίνει το σάκχαρο;

Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τα νεφρά. Ο αρρύθμιστος διαβήτης και η υπεργλυκαιμία μπορεί να βλάψουν ανεπανόρθωτα τη νεφρική λειτουργία.

Διατροφή για την προστασία των νεφρών

Τα νεφρά μπορούν να καθαρίσουν με την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων υγρών. Είτε αυτές προέρχονται από τρόφιμα όπως τα φρούτα και τα λαχανικά είτε από το νερό και άλλα υγρά. Όσο ο οργανισμός διατηρείται ενυδατωμένος και τα ούρα αραιωμένα, διατηρούνται υγιή και τα νεφρά. Η καλύτερη επιλογή είναι το νερό. Η κατανάλωση άφθονου νερού καθημερινά παρέχει προστασία στα νεφρά και βοηθά στη σωστή λειτουργία τους. Πολύ προσεκτικά πρέπει να είναι άτομα που πάσχουν από νεφρική νόσο γιατί η ποσότητα του νερού που πρέπει να καταναλώνουν είναι μικρότερη. Όταν τα νεφρά είναι κατεστραμμένα δεν μπορούν να απαλλαγούν από τα επιπλέον υγρά. Η ισορροπημένη διατροφή εξασφαλίζει στον οργανισμό όλα τα απαραίτητα μέταλλα και βιταμίνες.

Τα φρούτα και τα λαχανικά συμβάλλουν θετικά στη λειτουργία των νεφρών.

• Ο χυμός λεμονιού βοηθά στη μείωση του σχηματισμού πέτρας στα νεφρά
• Το καρπούζι περιέχει πολύ νερό και δρα σαν διουρητικό συμβάλλοντας στην απομάκρυνση των βλαβερών ουσιών
• Τα μήλα είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά και φυτικέ ίνες και βελτιώνουν τη λειτουργία των νεφρών.
• Τα βατόμουρα συμβάλλουν στην καταπολέμηση του ουρικού οξέος κρατώντας τα νεφρά υγιή

Πώς επηρεάζουν τα φάρμακα τη λειτουργία των νεφρών;

Η χρόνια λήψη φαρμάκων ή η υπερκατανάλωσή τους μπορεί να επηρεάσει τα νεφρά μας, γι’ αυτό και η λήψη τους πρέπει να γίνεται κατόπιν σύστασης του γιατρού. Μερικές ομάδες φαρμάκων που θεωρούνται επικίνδυνες για τη νεφρική λειτουργία είναι:

1. Τα αναλγητικά όταν λαμβάνονται σε συνδυασμό για πιο ισχυρή δράση.
2. Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη που δίνονται σε άτομα με ρευματισμούς και με αρθριτικούς πόνους.
3. Τα αντιβιοτικά που χορηγούνται ενδοφλέβια.
4. Τα σκιαγραφικά υγρά που χρησιμοποιούνται από τους ακτινολόγους μπορεί να γίνουν τοξικά ειδικά σε άτομα που είναι πιο ευαίσθητα για νεφρική βλάβη (όπως υπερτασικοί, διαβητικοί, ηλικιωμένοι κτλ).

Η καλή λειτουργία των νεφρών είναι καθοριστική για την επιβίωση και τη διατήρηση της καλής υγείας του οργανισμού μας. Η προστασία των νεφρών μας είναι ιδιαίτερα σημαντικό κομμάτι διότι κρατούν την ισορροπία των υγρών, ρυθμίζουν την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων, ενεργοποιούν τη βιταμίνη D και απομακρύνουν τις βλαβερές ουσίες από τον οργανισμό.