Η πέτρα στα νεφρά αποτελεί μια από τις πιο συχνές διαταραχές του ουροποιητικού συστήματος και μία από τις πιο επώδυνες ουρολογικές παθήσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι πέτρες στα νεφρά απομακρύνονται από το σώμα χωρίς να απαιτείται ιατρική παρέμβαση. Όταν όμως τα συμπτώματα δεν υποχωρούν και η πέτρα παραμένει στο ουροποιητικό σύστημα προτείνονται διαφορετικές θεραπείες για την αφαίρεσή της. Με την πάροδο των ετών και την εξέλιξη της ιατρικής ερευνώνται οι παράγοντες που μπορεί να ευνοήσουν το σχηματισμό πέτρας στα νεφρά με στόχο την πρόληψη της δημιουργίας της.

Το ουροποιητικό σύστημα αποτελείται από τα νεφρά, την ουροδόχο κύστη, τους ουρουτήρες και την ουρήθρα. Τα νεφρά βρίσκονται κάτω από τα πλευρά ένα σε κάθε πλευρά της σπονδυλικής στήλης. Ουσιαστικά λειτουργούν σαν φίλτρα, απομακρύνοντας την περίσσεια νερού και τις επικίνδυνες ουσίες από το αίμα μέσω των ούρων. Έτσι, διατηρούν την ισορροπία των υγρών του σώματος, ενώ παράλληλα παράγουν ερυθρά αιμοσφαίρια. Οι ουρητήρες μεταφέρουν τα ούρα από τους νεφρούς στην ουροδόχο κύστη, η οποία αδειάζει τα ούρα έξω από το σώμα μέσω της ουρήθρας.

Τι είναι η πέτρα στα νεφρά;

Η πέτρα στα νεφρά είναι μία στερεή μάζα από άλατα των ούρων που σχηματίζεται μέσα στο ουροποιητικό σύστημα. Τα ούρα περιέχουν χημικές ουσίες που εμποδίζουν το σχηματισμό τέτοιων μαζών. Σε κάποιους ανθρώπους όμως μπορεί να μη λειτουργούν καλά, με αποτέλεσμα να επιτρέπουν το σχηματισμό πέτρας. Όταν οι πέτρες είναι πολύ μικρές απομακρύνονται από το σώμα χωρίς το άτομο να καταλάβει κάτι. Στην περίπτωση όμως που είναι η πέτρα είναι μεγαλύτερη δημιουργεί απόφραξη του ουρητήρα και το άτομο νιώθει έντονο πόνο χαμηλά στην πλάτη ή τα πλευρά.

Πέτρα στα νεφρά: Ποια τα συμπτώματα;

Το πρώτο σύμπτωμα είναι ο έντονος πόνος χαμηλά στην πλάτη, στα πλευρά, στην περιοχή του νεφρού ή στην κάτω κοιλιακή χώρα, που εμφανίζεται ξαφνικά και ορισμένες φορές συνοδεύεται από εμετό ή ναυτία. Οι μύες στα τοιχώματα του ουρητήρα προσπαθούν να προωθήσουν  την πέτρα προς την ουροδόχο κύστη, και,  επειδή τα τοιχώματα είναι περιορισμένου εύρους, όσο μεγαλύτερη είναι η πέτρα τόσο πιο δύσκολα προχωρά. Κάποιοι ασθενείς μπορεί να παρατηρήσουν και μια μικρή ποσότητα αίματος στα ούρα τους καθώς η πέτρα κινείται, ενώ όσο πλησιάζει προς την ουροδόχο κύστη μπορεί να νιώσουν πιο έντονα την ανάγκη για ούρηση. Στην περίπτωση που εκδηλωθεί και πυρετός εναι πολύ πιθανό να υπάρχει και κάποια μόλυνση.

Πέτρα στα νεφρά: Ποιοι εμφανίζουν συχνότερα;

• Οι άνδρες εκδηλώνουν πιο συχνά πρόβλημα με πέτρες στα νεφρά κυρίως όταν περνούν την ηλικία των σαράντα.
• Άτομα με χρόνιες λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν πέτρες στα νεφρά.

Πέτρα στα νεφρά: Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η πέτρα στα νεφρά που είναι μικρή στο μέγεθος και δεν προκαλεί συμπτώματα μπορεί να ανακαλυφθεί τυχαία σε γενικές εξετάσεις που περιλαμβάνουν και ακτινογραφίες. Όταν κάποιος παρατηρήσει αίμα στα ούρα ή αρχίσει να νιώθει οξύ και ξαφνικό πόνο που θα τον οδηγήσει στα επείγοντα, μια ακτινογραφία ή ένας υπέρηχος θα αποκαλύψει την ύπαρξη πέτρας στα νεφρά. Μέσα από τις εξετάσεις αυτές ο γιατρός θα εντοπίσει το μέγεθος και τη θέση της πέτρας και ανάλογα με το περιστατικό θα προτείνει την αντίστοιχη θεραπεία.

Πέτρα στα νεφρά: Πώς αντιμετωπίζεται;

Τις περισσότερες φορές η πέτρα στα νεφρά θα αποχωρήσει μόνη της με την κατανάλωση άφθονου νερού για να προκληθεί συχνουρία. Συνήθως ο ασθενης μένει σπίτι του λαμβάνοντας παυσίπονα που θα ανακουφίσουν τον πόνο και καταναλώνοντας υγρά.

Όταν ένα άτομο έχει σχηματίσει στο παρελθόν πέτρα στα νεφρά είναι καλό να αυξήσει την ποσόστητα λήψης υγρών που καταναλώνει ημερησίως ώστε να παράγει περισσότερα ούρα. Τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο προλαμβάνουν τη δημιουργία λιθών ασβεστίου. Ενδείκνυται επίσης η κατανάλωση φυτικών ινών και τροφίμων πλούσιων σε κάλιο.

Πότε απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση;

Η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση μιας πέτρας είναι απαραίτητη σε κάποιες περιπτώσεις. Όταν για παράδειγμα η πέτρα δεν έχει απομακρυνθεί από μόνη της και προκαλεί συνέχεια κολικούς, όταν είναι πολύ μεγάλη ή σε δύσκολη θέση ή εμποδίζει τη ροή των ούρων η χειρουργική επέμβαση είναι αναγκαία. Πολύ σοβαρές είναι και οι περιπτώσεις που η πέτρα στα νεφρά μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη στο ουροποιητικό σύστημα ή συνεχή αιμορραγία και βλάβη στο νεφρικό σύστημα.

Κάποιες από τις μεθόδους  που χρησιμοποιούνται για την αφαίρεση της πέτρας είναι η εξωσωματική λιθοτριψία, η ουρητηροσκόπηση, η διαδερμική λιθοτριψία, και η επιλογή της καλύτερης μεθόδου εναπόκειται στην κρίση του θεράποντα ουρολόγου.